Lilia (Lilium) jest byliną cebulową, osiągającą 30-200 cm wysokości, należącą do rodziny liliowatych (Liliaceae). Cebulka lilii zbudowana jest z wyrastających z piętki łusek, których zadaniem jest magazynowanie składników pokarmowych. Łodyga lilii jest pojedyncza, sztywna i wzniesiona, na szczycie zakończona kwiatami. Liście mają barwę zieloną i są mocno unerwione. Posiadają kształt podługowato-łopatkowy bądź jajowato-lancetowaty, osadzone są skrętolegle, okółkowo lub naprzeciwlegle. Kwiaty zebrane są w kwiatostany groniaste lub baldachy. Posiadają 6 działek okwiatu (odginają się w czasie dojrzewania kwiatu) i długie odstające pręciki. Kwiaty lilii charakteryzują się niesamowitą różnorodnością barw, są duże i dekoracyjne. Występują gatunki jednobarwne i różnobarwne. Spotykane są w większości barw z wyjątkiem koloru niebieskiego.
Ze źródeł wynika, że istnieje ok. 120 gatunków lilii i kilka
tysięcy odmian, które można klasyfikować według położenia
geograficznego (obszaru, z którego pochodzą). Wyróżniane są grupy:
euroazjatycka, wschodnioazjatycka i amerykańska.
Lilie uprawne, zostały poddane klasyfikacji pod względem
tolerancji warunków glebowych i wyglądu kwiatu. Nazwy ich pochodzą
od gatunków wyjściowych. Wyróżniane są: Mieszańce Azjatyckie,
Mieszańce Martagon, Mieszańce Condidum, Mieszańce Amerykańskie,
Mieszańce Longiflorum, Mieszańce Trąbkowe, Mieszańce Orientalne i Inne mieszańce (zawierają odmiany które nie zostały zakwalifikowane w wymienionych grupach). Najpopularniejsze z nich to:
- Mieszańce Azjatyckie - zaliczane do nich lilie charakteryzują się zróżnicowaną kolorystyką, są wytrzymałe na mróz i posiadają małe wymagania uprawne. Grupa ta, obejmuje odmiany o czystych, jaskrawych barwach, pastelowych, dwukolorowych oraz nakrapianych. Odmiany należące do tej grupy uzyskane są w wyniku krzyżowania licznych gatunków m.in. Lilium tigrinum, Lilium concolor, Lilium bulbiferum.
Lilia tygrysia (Lilium tigrinum) posiada pojedyncze, sześcio-płatkowe, pomarańczowe i nakrapiane kwiaty, które charakterystycznie wywijają się na zewnątrz. Średnica kwiatów tego gatunku wynosi ok. 10 cm. Należy pamiętać, że części tej lilii są trujące dla zwierząt np. dla kotów i mogą silnie uszkodzić nerki.
-
Mieszańce Trąbkowe - lilie należące do tej grupy, nazywane są arystokracją ogrodową. Charakteryzują się okazałymi i bardzo dekoracyjnymi kwiatami, które mają wydłużony kształt kielicha i zazwyczaj posiadają silną woń. Kwitnienie przypada na przełomie lipca i sierpnia. Odmiany te zazwyczaj są odporne na mróz, ale zaleca się okrycie ich np. liśćmi. Gatunki wyjściowe, z których powstały mieszańce trąbkowe to m.in.: Lilium regale, Lilium henryi.
Lilia królewska (Lilium regale) - zwykle osiąga
ok. 120 cm wysokości, zdarza się, że dorasta do 200 cm. Dobrze
zadomowione cebule mogą wykształcić nawet kilkanaście kwiatów.
Kwiaty lilii królewskiej po stronie wewnętrznej są w kolorze
białym, natomiast po stronie zewnętrznej posiadają barwę
karminowo-różową. Kwitnienie przypada na przełomie czerwca i lipca.
-
Mieszańce Orientalne - odmiany należące do tej grupy są najbardziej dekoracyjnymi, ale także najbardziej wymagającymi liliami. Posiadają ogromne i intensywnie pachnące kwiaty. Są wrażliwe na mróz, stąd należy wykopać cebulki na zimę i przechowywać je w pomieszczeniu. Dominującą barwą tej grupy jest kolor różowy i biały. Kwitnienie w ogrodach przypada na sierpień. Odmiany należące do tej grupy powstały w wyniku krzyżowania gatunków lilii tj. np.: Lilium auratum, Lilium japonicum, Lilium speciosum.
Lilia złocista, pozłacana (Lilium auratum) - lilia ta wytwarza do 10 kwiatów na jednym pędzie. Charakteryzuje się przepięknymi, skierowanymi poziomo, miseczkowatymi kwiatami, które osiągają średnicę ok. 25 cm. Kwiaty są białe z efektownymi złotymi lub czerwonymi paskami. Wnętrze okwiatu jest czerwonobrązowe lub żółto-paskowane. Kwitnienie przypada na sierpień.
Lilie w stanie naturalnym występują tylko na półkuli północnej, w strefie klimatu umiarkowanego. Niesamowita różnorodność barw,
kształtu oraz budowy okwiatu sprawiają, że lilie należą do jednych z najczęściej uprawianych kwiatów na całym świecie. Uprawiane są w ogródkach działkowych, także w szklarniowych i zimowych ogrodach.
Niektóre odmiany nadają się również do uprawy doniczkowej z przeznaczeniem na balkony i tarasy. Znaczna część uprawiana jest z uwagi na kwiat cięty.
Warto wspomnieć, że lilia posiadała swoje niewielkie zastosowanie także w lecznictwie. Wykorzystywano liście i kwiaty lilii białej, do sporządzania okładów, które stosowane były na drobne zranienia, stłuczenia i obrzęki. Lilia przyspieszała gojenie się ran, uważana była za środek przeciwzapalny i dezynfekujący. Z białej lilii sporządzano także nalewkę, której przypisywano działania łagodzące bóle kości, stawów i głowy.
Obecnie lilia stosowana jest w kosmetyce. Wykorzystywane są
płatki kwiatowe i cebulki rośliny. Przyrządzane są z nich
ekstrakty, zawarte w produktach kosmetycznych polecane są dla skóry
suchej, wrażliwej i podrażnionej. Posiada działanie ściągające,
przeciwzapalne i chłodzące. Przypisuje się jej działania
opóźniające starzenie się skóry. W przemyśle perfumeryjnym lilia
zapewnia uczucie świeżości i orzeźwienia, oraz dodaje kompozycją
słodkich akordów.