Lawenda (Lavandula) jest półkrzewiastą wieczniezieloną rośliną z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), dorastającą nawet do 1m (wysokość uzależniona jest przede wszystkim od odmiany lawendy). Liście lawendy przeważnie są zimnozielone, równowąskie, kutnerowate (pokryte są kutnerem, który nadaje im srebrzystego odcienia), silnie aromatyczne i ułożone na pędach naprzeciwlegle. Drobne kwiaty lawendy umieszczone na cienkich i długich szypułkach tworzą delikatne kłosy o barwie niebieskiej, purpurowej, różnych odcieniach fioletu lub białej. Zakwitają od czerwca do września. Lawenda lubi miejsca słoneczne, ciepłe i osłonięte przed wiatrem. Najlepiej rośnie na żyznej, lekko przepuszczalnej glebie, o zasadowym odczynie (pH 6,5 - 7,5) i odchwaszczonej (nie toleruje konkurencji agresywnych chwastów).
Lawenda uprawiana jest m.in. w Francji, Chorwacji, Wielkiej
Brytani, Japonii, we Włoszech, również w Stanach Zjednoczonych i Australii. Już starożytni rzymianie byli koneserami lawendy,
podstawowym dodatkiem do kąpieli były aromatyczne zioła lawendy, to
właśnie nim zawdzięczamy nazwę "lawenda". Nazwa lawenda pochodzi od
łacińskiego słowa lavo-lavare, co oznacza myć. W Grecji ceniono
miód lawendowy za specyficzne właściwości smakowe i kosmetyczne.
Lawendę równie chętnie dodawali do potraw, jako przyprawę. Z czasem
zaczeli ją hodować mnisi w przyklasztornych ogrodach. Do Polski
lawenda trafiła razem z chrześcijaństwem, z początku używano jej
jako jeden ze środków konserwujących mięso. Lawenda największą
popularność zyskała za czasów panowania Tudorów, zauważono wtedy że
zapach lawendy pomaga usunąć zmęczenie.
Lawenda charakteryzuje się przyjemnym zapachem oraz gorzkim i szczypiącym smakiem. Głównym składnikiem lawendy jest inalol (20-60%), octan linalolu (40-50%, warunkujący przyjemny zapach), lawandulol, β-kariofilen, terpinen-4-ol, 1,8-cineol, β-ocimen, kamfen. Roślina jest miododajna. Znanych jest ponad 40 gatunków i odmian lawendy, z których do naszego klimatu najbardziej pasuje lawenda wąskolistna. Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia), nazywana również lawendą lekarską, wonną lub bławatką, stosowana jest w lecznictwie, gastronomii i w przemyśle kosmetycznym.
Olejek z lawendy uzyskiwany jest ze świeżych kwiatów
metodą destylacji z parą wodną lub ekstrakcji rozpuszczalnikami
lotnymi. Olejek ten charakteryzuje się kwiatowym zapachem, ze
świeżą nutą zielną i balsamiczną nutą drzewną, oraz bezbarwnym lub
jasnożółtym kolorem. Używany jest do produkcji mydeł, kremów,
dodatków do kąpieli i dezodorantów. Jest podstawą wielu mieszanek
perfum i wód kwiatowych.
Wykorzystywany jest do wcierań w bólach mięśniowych, stawowych i zapaleniu korzonków nerwowych, a także na miejsca stłuczone i dotknięte paraliżem. Pomocny jest w niepokoju, zaburzeniach snu, w problemach skórnych pochodzenia alergicznego lub zakaźnego, w obniżaniu ciśnienia krwi, w zwalczaniu otyłości oraz grzybicy stóp i organów płciowych. Ponadto posiada właściwości owadobójcze i odstraszające owady. W Bułgarii olejek lawendowy stosuje się w stomatologii.